82. AVIJACIJSKA BRIGADA

82. AVIJACIJSKA BRIGADA
OD BENINA DO MAHOVLJANA
Biblioteka Vojno vazduhoplovstvo, Knjiga 6
Izdavač: D.O.O. „Štampa“
Autori: Danko Borojević, Dragi Ivić i Željko Ubović
ISBN 978-86-86031-36-5
Jezik pisanja: srpski
Prilog: Miroslav D. Šljivić

Vojne jedinice možemo posmatrati kao žive organizme koji imaju svoj životni ciklus sa svim svojim usponima i padovima, svoj početak i svoj kraj. Ako posebno pogledamo veće formacije bez obzira na vid, možemo dobiti  čitav niz informacija o organizaciji, strukturi, životu u toj jedinici a preko nje i stanju u društvu/državi/vojsci u čijem je sastavu u datom vremenu ta jedinica bila aktivna. Sa druge strane, svaka jedinica ima svoj duh koji se oblikuje vremenom a potom i neguje od strane ljudi koji čine tu jedinicu te da bismo sve to sagledali nakon nekog vremena potrebna nam je jedna vrsta „otvorenog prozora“. Monografija 82. avijacijske brigade je upravo jedan takav prozor koji nam omogućava pogled u ovu nekada vrlo respektabilnu vojnu formaciju koja je svoje rađanje imala jula 1944. u pesku severne Afrike u libijskom gradu Benina kao No. 351 Yugoslav Squadron RAF tj. Druga lovačka eskadrila NOVJ a svoj smiraj na aerodromu Mahovljani kraj Banjaluke avgusta 1991. Između ova dva navedena datuma prošlo je punih 47 godina koje su bile ispunjene vrlo dinamičnim dešavanjima čiji su nosioci bili ljudi koji su činili jedinice koje su se nizale od Benine do Mahovljana a najvećim delom na aerodromu Cerklje. Po prvi put 82.abr nastaje rasformiranjem 109.lbap-a 15.marta 1966. i u svom sastavu je imala F-84G Tanderdžet, T-33 i TV-2, IF-86D, 522, Kraguj, J-21 Jastreb, G-2 Galeb i J-22 Orao u lovačko-bombarderskoj i izviđačkoj verziji. Pre toga, kroz sastav 109.lbap-a su prošli Petljakov Pe-2, Moskito Mk.VI, S-49C (dok je stodeveti bio lovački) i F-84G sa kojim je prešao u 82.abr. Monografija nam daje na uvid kompletan niz jedinica sa svojim numeracijskim oznakama i sa svim tipovima aviona koji su prolazili kroz iste te samim tim čini pravo blago i odličnu osnovu za proučavanje/istraživanje tog dela naše vazduhoplovne istorije. Osnovu 82.abr su činile 237.lbae (Panteri) i 238.lbae (Jaguari) zajedno sa čuvenom 351.iae koja je dugo smatrana za jednu od najboljih u vidu te je prva dobila domaće izviđače tipa IJ-22 Orao. Ovde dajem sebi slobodu da napomenem  da je posebno bitan momenat u monografiji to što se otvoreno navode i problemi (personalni, organizacioni i tehnički) koji su se pojavljivali u nekim situacijama i vremenima i koji su vrlo objektivno prikazani (npr. problemi sa prijemom novih vazduhoplova i ubojnih sredstava ili uticaj građanskog rata koji je svoje užasno lice po prvi put pokazao baš na pripadnicima 82.abr 1991) te samim tim veoma bitno utiču na sam doživljaj ove izvanredne publikacije. Ono što je uvek vrlo interesantno su i opisi situacija i letova koje su dali sami letači i pripadnici ovih jedinica iz prve ruke  Kroz ovu monografiju, autori su uspeli da raspletu čitav niz raznih vazduhoplovnih jedinica koje su se pojavljivale i nestajale od Benina do Mahovljana koje su u svojim eskadrilama imale mnoge različite tipove i podtipove vazduhoplova (poput britanskih Harikena i Moskita, američkih Tanderbolta i Tanderdžeta do jugoslovenskih Esova, Jastrebova i Orlova i dr.) te da nam na vrlo uverljiv način predstave mnoge ere i prateće događaje koji su se desili za tih 47 godina na našim prostorima. Veoma bitno je što smo dobili na uvid i čitavu plejadu naših vazduhoplovaca (imenom i fotografijom) koji su imali izuzetan značaj u jugoslovenskoj vazduhoplovnoj istoriji i koji su svojim profesionalizmom i oficirskom čašću činili snažan duh navedenih jedinica. Monografija 82.abr je na svoje 194 stranice, pored odličnog teksta, izvanredno ilustrovana sa 182 fotografije koje pokrivaju celokupni period od Libije do Mahovljana i koje predstavljaju pravi biser ove publikacije. U stvari, kompletna publikacija predstavlja jedan ogroman i vrlo vredan segment naše vazduhoplovne istorije koji su autori Danko Borojević, Dragi Ivić i Željko Ubović vrlo efektno uspeli da predstave i samim tim otrgnu od zaborava. Gospodo, hvala vam na tome. Monografiju 82.abr srdačno preporučujem svima koje interesuje vazduhoplovna istorija i tehnika jer će u njoj pronaći mnoge vredne informacije o eri u kojoj je ova vazduhoplovna jedinica činila bitan deo.